سونوگرافی nt

سونوگرافی NT یا همان غربالگری سه ماهه اول بارداری، یکی از بررسی‌های مهم برای ارزیابی سلامت جنین است. بسیاری از مادران باردار سوالات متعددی در این زمینه دارند، از جمله اینکه سونوگرافی nt چیست و دقیقا چه هدفی را دنبال می‌کند؟ همچنین، دانستن اینکه سونوگرافی nt چگونه انجام میشود، در سونوگرافی nt چه چیزهایی مشخص میشود، و عدد نرمال سونوگرافی nt چقدر است، برایشان اهمیت دارد. علاوه بر این، مواردی مانند هزینه سونوگرافی nt، چگونگی تعیین سن بارداری بر اساس سونوگرافی nt، نحوه دریافت و خواندن جواب سونوگرافی nt، و اینکه آیا سونوگرافی nt از روی شکمی است یا واژینال، از دغدغه‌های رایج است. سوالات دیگری نظیر اینکه سونوگرافی nt تا چند هفتگی انجام میشود، سونوگرافی nt تا چه زمانی باید انجام شود، و به طور دقیق‌تر سونوگرافی nt در هفته چندم بارداری انجام میشود، نیز مطرح می‌شوند.

این مقاله به تفصیل به این پرسش‌ها پاسخ خواهد داد و اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار می‌دهد تا با آگاهی کامل این مرحله مهم از بارداری را طی کنید. همچنین پیشنهاد می شود از صفحه بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در تهران دیدن کنید.

سونوگرافی nt چیست

سونوگرافی NT، که مخفف Nuchal Translucency و به معنای “شفافیت نوکال” یا “شفافیت مایع پشت گردن جنین” است، یک آزمایش غربالگری در دوران بارداری می‌باشد. در این سونوگرافی، متخصص رادیولوژیست ضخامت مایع جمع شده در ناحیه پشت گردن جنین را اندازه‌گیری می‌کند. این تجمع مایع در همه جنین‌ها وجود دارد، اما افزایش بیش از حد آن می‌تواند نشانه‌ای از افزایش ریسک برخی ناهنجاری‌های کروموزومی، به ویژه سندرم داون (تریزومی ۲۱)، سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸) و سندرم پاتو (تریزومی ۱۳) و همچنین برخی نقایص قلبی مادرزادی باشد.

هدف اصلی از انجام سونوگرافی NT

هدف اصلی از انجام سونوگرافی NT، شناسایی جنین‌هایی است که در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی قرار دارند. این یک آزمایش تشخیصی قطعی نیست، بلکه یک روش غربالگری است که به پزشک کمک می‌کند تا در صورت لزوم، آزمایش‌های تشخیصی تکمیلی مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) را توصیه نماید. علاوه بر این، در این سونوگرافی، ضربان قلب جنین و رشد اولیه او نیز بررسی می‌شود.

سونوگرافی nt چگونه انجام میشود

معمولاً برای انجام سونوگرافی NT نیاز به آمادگی خاص و پیچیده‌ای نیست. در برخی موارد، ممکن است از شما خواسته شود که با مثانه نسبتاً پر مراجعه کنید، زیرا این امر می‌تواند به حرکت رحم به سمت بالا و در نتیجه تصویربرداری بهتر کمک کند. بهتر است لباس راحتی بپوشید که به سادگی بتوانید شکم خود را برای انجام سونوگرافی نمایان کنید. حتماً تمامی مدارک پزشکی قبلی و معرفی‌نامه پزشک خود را به همراه داشته باشید.

مراحل انجام سونوگرافی

سونوگرافی NT یک روش غیرتهاجمی و بدون درد است. شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید و متخصص رادیولوژیست یا سونولوژیست مقداری ژل مخصوص را روی پوست شکم شما می‌مالد. این ژل به انتقال بهتر امواج صوتی کمک کرده و کیفیت تصاویر را افزایش می‌دهد. سپس، مبدل (پروب) دستگاه سونوگرافی به آرامی روی شکم شما حرکت داده می‌شود. امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق مبدل به بدن شما ارسال شده و پس از برخورد با جنین و ساختارهای داخلی، بازتاب می‌یابند. این امواج بازتابیده توسط دستگاه به تصاویر سیاه و سفید بر روی مانیتور تبدیل می‌شوند. متخصص با دقت تصاویر را بررسی کرده و اندازه‌گیری‌های لازم، به خصوص ضخامت مایع پشت گردن جنین (NT) و قد جنین از سر تا نشیمنگاه (CRL)، را انجام می‌دهد. کل فرآیند معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

در سونوگرافی nt چه چیزهایی مشخص میشود

مهم‌ترین پارامتری که در این سونوگرافی اندازه‌گیری می‌شود، ضخامت مایع پشت گردن جنین یا همان NT است. این مقدار بر حسب میلی‌متر گزارش می‌شود. علاوه بر NT، قد جنین از فرق سر تا پایین باسن که با اصطلاح Crown-Rump Length یا CRL شناخته می‌شود، نیز به دقت اندازه‌گیری می‌شود. CRL برای تعیین دقیق سن بارداری و همچنین برای تفسیر صحیح مقدار NT بسیار حائز اهمیت است.

بررسی وجود یا عدم وجود استخوان بینی (Nasal Bone)

یکی دیگر از شاخص‌های مهمی که در سونوگرافی NT بررسی می‌شود، وجود یا عدم وجود استخوان بینی جنین (Nasal Bone یا NB) است. در بسیاری از جنین‌های مبتلا به سندرم داون، استخوان بینی در این مرحله از رشد هنوز تشکیل نشده یا بسیار کوچک است. بنابراین، مشاهده استخوان بینی طبیعی، یک یافته مثبت تلقی شده و ریسک ناهنجاری‌های کروموزومی را کاهش می‌دهد.

سایر بررسی‌های اولیه

علاوه بر موارد فوق، متخصص ممکن است نگاهی کلی به ساختارهای اصلی جنین مانند جمجمه، مغز اولیه، مثانه، معده و اندام‌ها داشته باشد. همچنین ضربان قلب جنین نیز بررسی و ثبت می‌شود. با این حال، بررسی دقیق تمام اندام‌ها در سونوگرافی آنومالی که در هفته‌های بعدی انجام می‌شود، صورت می‌گیرد.

عدد نرمال سونوگرافی nt

به طور کلی، ضخامت NT کمتر از 3.5 میلی‌متر (و در برخی منابع کمتر از 3 میلی‌متر) در هفته‌های 11 تا 13 و 6 روز بارداری، طبیعی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، مهم است بدانید که “عدد نرمال” دقیق برای NT به سن بارداری (بر اساس CRL) بستگی دارد. با افزایش سن جنین، مقدار NT نیز می‌تواند کمی افزایش یابد و همچنان طبیعی تلقی شود. بنابراین، تفسیر عدد NT باید همیشه همراه با CRL و توسط پزشک متخصص انجام شود.

هزینه سونوگرافی nt

هزینه سونوگرافی NT می‌تواند بسته به عوامل مختلفی متغیر باشد. این عوامل شامل شهر و منطقه جغرافیایی، مرکز تصویربرداری (دولتی یا خصوصی بودن، مجهز بودن مرکز)، تعرفه‌های پزشکی سالانه، و تجربه و تخصص رادیولوژیست انجام دهنده سونوگرافی است.

پوشش بیمه‌های درمانی

پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی برای سونوگرافی NT متفاوت است. برخی بیمه‌ها بخشی از هزینه را پوشش می‌دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است پوشش کاملی نداشته باشند. توصیه می‌شود قبل از انجام سونوگرافی، با مرکز تصویربرداری و شرکت بیمه خود در مورد میزان پوشش و هزینه‌ها مشورت کنید. معمولاً سونوگرافی NT به دلیل اهمیت آن در غربالگری سلامت جنین، تحت پوشش نسبی اکثر بیمه‌های تکمیلی قرار می‌گیرد.

سن بارداری بر اساس سونوگرافی nt

یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تعیین سن بارداری در سه ماهه اول، اندازه‌گیری قد جنین از سر تا نشیمنگاه (CRL) است که همزمان با سونوگرافی NT انجام می‌شود. این اندازه‌گیری به میلی‌متر گزارش شده و با استفاده از جداول استاندارد، سن دقیق بارداری با خطای بسیار کمی (حدود ۳ تا ۵ روز) مشخص می‌شود. این سن بارداری محاسبه شده ممکن است با سنی که بر اساس تاریخ آخرین قاعدگی (LMP) محاسبه شده، کمی متفاوت باشد. در چنین مواردی، معمولاً سن بارداری بر اساس CRL به عنوان معیار دقیق‌تر در نظر گرفته می‌شود.

اهمیت تطابق سن بارداری با اندازه‌گیری NT

تطابق دقیق سن بارداری با اندازه NT برای تفسیر صحیح نتایج بسیار مهم است. زیرا همانطور که پیشتر ذکر شد، محدوده طبیعی NT با افزایش سن جنین تغییر می‌کند. استفاده از CRL برای تعیین سن بارداری، اطمینان می‌دهد که اندازه‌گیری NT در بازه زمانی صحیح انجام شده و تفسیر آن نیز به درستی صورت می‌گیرد.

جواب سونوگرافی nt

جواب سونوگرافی NT معمولاً شامل اطلاعات زیر است:

• اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن جنین (NT) به میلی‌متر.
• اندازه‌گیری قد جنین از سر تا نشیمنگاه (CRL) به میلی‌متر و سن بارداری متناظر با آن.
• وضعیت مشاهده استخوان بینی (موجود، ناموجود، یا هایپوپلاستیک).
• تعداد ضربان قلب جنین در دقیقه (FHR).
• تعداد جنین‌ها (در صورت بارداری چندقلویی).
• بررسی اولیه از برخی ساختارهای جنینی.
• موقعیت جفت (در صورت قابل مشاهده بودن).

تفسیر نتایج توسط پزشک

گزارش سونوگرافی NT توسط متخصص رادیولوژیست تهیه می‌شود، اما تفسیر نهایی و تصمیم‌گیری در مورد اقدامات بعدی باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان یا مشاور ژنتیک انجام شود. پزشک با در نظر گرفتن تمامی فاکتورها از جمله سن مادر، نتایج آزمایش خون غربالگری و سایر شرایط پزشکی، ریسک نهایی را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، آزمایش‌های تشخیصی تکمیلی را توصیه می‌کند.

خواندن سونوگرافی nt

برای خواندن و درک اولیه گزارش سونوگرافی NT، آشنایی با برخی اصطلاحات مفید است:

• NT (Nuchal Translucency): ضخامت مایع پشت گردن جنین. مقدار کمتر معمولاً بهتر است.
• CRL (Crown-Rump Length): قد جنین از سر تا نشیمنگاه، برای تعیین سن بارداری.
• Nasal Bone (NB): استخوان بینی. “Present” یا “موجود” بودن آن مطلوب است. “Absent” یا “ناموجود” می‌تواند نگران‌کننده باشد.
• FHR (Fetal Heart Rate): تعداد ضربان قلب جنین.
• Gestational Age (GA): سن بارداری.

اهمیت مشاوره با پزشک برای تفسیر دقیق

اگرچه ممکن است بتوانید مقادیر را در گزارش بخوانید، اما اکیداً توصیه می‌شود که از تفسیر شخصی نتایج خودداری کنید. معنای این اعداد و اهمیت آنها باید در بستر کلی وضعیت بالینی شما و در ترکیب با سایر آزمایش‌ها توسط پزشک متخصص ارزیابی شود. پزشک شما بهترین فرد برای توضیح نتایج و راهنمایی شما در مورد مراحل بعدی است.

سونوگرافی nt از روی شکمی است یا واژینال

در اکثر قریب به اتفاق موارد، سونوگرافی NT به روش ترانس ابدومینال یا همان از روی شکم انجام می‌شود. در این روش، مبدل سونوگرافی روی ژلی که بر پوست شکم مالیده شده، حرکت داده می‌شود. این روش برای مادر راحت‌تر است و در بیشتر موارد تصاویر واضح و کافی برای اندازه‌گیری‌های دقیق فراهم می‌کند.

موارد احتمالی استفاده از سونوگرافی واژینال

گاهی اوقات، در شرایط خاصی ممکن است نیاز به انجام سونوگرافی ترانس واژینال (از طریق واژن) نیز باشد. این شرایط می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• زمانی که رحم مادر به سمت عقب خمیده (Retroverted) است و تصویربرداری از روی شکم دشوار است.
• در مادرانی که اضافه وزن زیادی دارند و لایه‌های چربی شکمی مانع از رسیدن امواج صوتی به جنین و دریافت تصاویر واضح می‌شود.
• اگر نیاز به بررسی دقیق‌تر دهانه رحم یا برخی جزئیات خاص جنین باشد که از طریق شکم به خوبی دیده نمی‌شوند.

سونوگرافی واژینال نیز ایمن است اما ممکن است کمی برای مادر ناراحت‌کننده‌تر از روش شکمی باشد. تصمیم برای استفاده از هر یک از این روش‌ها یا ترکیبی از هر دو، بر عهده متخصص رادیولوژیست است.

سونوگرافی nt تا چند هفتگی انجام میشود

سونوگرافی NT دارای یک پنجره زمانی مشخص برای انجام است. این سونوگرافی باید حداکثر تا پایان هفته 131313 و 666 روز بارداری انجام شود (یعنی CRL جنین باید کمتر از 848484 میلی‌متر باشد). پس از این زمان، مایع پشت گردن جنین به تدریج توسط سیستم لنفاوی جنین جذب شده و دیگر قابل اندازه‌گیری دقیق برای اهداف غربالگری نخواهد بود.

دلایل محدودیت زمانی

دلیل اصلی این محدودیت زمانی، تغییرات فیزیولوژیک در جنین است. همانطور که گفته شد، پس از هفته 14 بارداری، شفافیت نوکال شروع به کاهش می‌کند و دیگر به عنوان یک شاخص قابل اعتماد برای غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی در نظر گرفته نمی‌شود. همچنین، بهترین دقت برای اندازه‌گیری NT و ترکیب آن با آزمایش‌های خون در همین بازه زمانی به دست می‌آید.

سونوگرافی nt تا چه زمانی باید انجام شود

تاکید می‌شود که سونوگرافی NT حتماً “باید” در بازه زمانی توصیه شده انجام شود. انجام دیرهنگام این سونوگرافی، ارزش تشخیصی آن را به شدت کاهش داده و نتایج حاصله قابل استناد نخواهند بود. اگر به هر دلیلی این بازه زمانی را از دست بدهید، پزشک ممکن است غربالگری‌های دیگری مانند غربالگری سه ماهه دوم (کوآد مارکر) یا تست NIPT (غربالگری DNA آزاد جنینی در خون مادر) را توصیه کند.

عواقب از دست دادن زمان مناسب

از دست دادن زمان مناسب برای سونوگرافی NT به این معناست که یکی از فرصت‌های مهم برای ارزیابی اولیه سلامت جنین و شناسایی ریسک‌های احتمالی از دست رفته است. این امر می‌تواند منجر به اضطراب بیشتر برای والدین شده و فرآیند تصمیم‌گیری برای انجام آزمایش‌های تکمیلی را پیچیده‌تر کند. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق برای انجام این سونوگرافی در زمان مقرر بسیار اهمیت دارد.

سونوگرافی nt در هفته چندم بارداری انجام میشود

بهترین و دقیق‌ترین زمان برای انجام سونوگرافی NT بین هفته 11 بارداری تا هفته 13 و 6 روز بارداری است. در این بازه زمانی، قد جنین (CRL) باید بین 45 میلی‌متر تا 84 میلی‌متر باشد. انجام سونوگرافی در این “پنجره طلایی” امکان اندازه‌گیری دقیق NT و همچنین مشاهده مناسب استخوان بینی را فراهم می‌کند.

سخن نهایی

سونوگرافی NT یک ابزار غربالگری ارزشمند و غیرتهاجمی در دوران بارداری است که اطلاعات مهمی را در مورد سلامت جنین، به ویژه ریسک ناهنجاری‌های کروموزومی، در اختیار والدین و پزشکان قرار می‌دهد. درک چیستی، چگونگی انجام، و اهمیت نتایج این سونوگرافی می‌تواند به کاهش اضطراب مادران باردار و تصمیم‌گیری آگاهانه برای مراحل بعدی کمک کند. همواره به یاد داشته باشید که نتایج این سونوگرافی یک غربالگری اولیه است و تفسیر نهایی آن باید توسط پزشک متخصص و در کنار سایر اطلاعات بالینی و آزمایشگاهی صورت گیرد. مشاوره منظم با پزشک خود در طول دوران بارداری، کلید تضمین سلامت شما و جنینتان خواهد بود.