عفونت‌های دستگاه تناسلی و لگنی در زنان یکی از مشکلات شایع و مهم پزشکی است که می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند و در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، عواقب جدی از جمله درد مزمن لگنی، ناباروری و مشکلات بارداری را به همراه داشته باشد. شناخت علائم عفونت رحم و لگن، به ویژه در شرایط و گروه‌های سنی مختلف، امری حیاتی است. گاهی ممکن است علائم عفونت مثانه و رحم همزمان بروز کنند و تشخیص را دشوار سازند. همچنین، بروز علائم عفونت رحم در پریودی یا تغییرات آن در این دوران، نیاز به توجه ویژه دارد. آگاهی از علائم عفونت رحم در دختر (پیش از بلوغ یا در دوران نوجوانی)، علائم عفونت رحم در زنان به طور کلی، علائم عفونت رحم بعد از یائسگی، علائم عفونت رحم بعد از سزارین و به خصوص علائم عفونت رحم در بارداری که می‌تواند خطرات جدی برای مادر و جنین داشته باشد، به تشخیص زودهنگام و اقدام درمانی مناسب کمک شایانی می‌کند. این مقاله به تفصیل به بررسی این علائم در شرایط گوناگون می‌پردازد.
علائم عفونت رحم و لگن
عفونت رحم (اندومتریت) و لگن (بیماری التهابی لگن یا PID) می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های مقاربتی (STIs) یا ورود باکتری‌ها به دستگاه تناسلی فوقانی پس از زایمان، سقط جنین یا برخی اقدامات پزشکی باشد.
درد زیر شکم و لگن
یکی از شایع‌ترین و اصلی‌ترین علائم، درد در ناحیه تحتانی شکم و لگن است. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و گاهی به صورت مداوم یا متناوب حس می‌شود.
ترشحات غیرطبیعی واژن
تغییر در رنگ (زرد، سبز، چرکی)، بو (نامطبوع، شبیه بوی ماهی) یا حجم ترشحات واژینال یکی دیگر از نشانه‌های کلیدی است.
علائم عمومی عفونت
تب، لرز، احساس خستگی و بی‌حالی، و گاهی حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است همراه با عفونت رحم و لگن دیده شوند.
سایر علائم احتمالی
خونریزی نامنظم قاعدگی، لکه‌بینی بین پریودها، درد هنگام ادرار کردن (دیزوری) و درد حین رابطه جنسی (دیسپارونی) نیز از علائمی هستند که می‌توانند نشان‌دهنده عفونت لگنی باشند.
علائم عفونت مثانه و رحم
گاهی اوقات، عفونت می‌تواند همزمان مثانه (سیستیت) و رحم را درگیر کند یا علائم آن‌ها با یکدیگر همپوشانی داشته باشند، که تشخیص افتراقی را مهم می‌سازد.
علائم ادراری غالب
در صورت درگیری مثانه، علائمی مانند تکرر ادرار، احساس فوریت در ادرار کردن، سوزش یا درد هنگام دفع ادرار، درد در ناحیه بالای استخوان شرمگاهی و گاهی وجود خون در ادرار (هماچوری) برجسته‌تر هستند.
علائم رحمی همزمان
علاوه بر علائم ادراری، ممکن است بیمار علائم عفونت رحم مانند درد لگنی، ترشحات غیرطبیعی واژن و تب را نیز تجربه کند.
اهمیت تشخیص افتراقی
با توجه به شباهت علائم، پزشک با انجام معاینات لازم و آزمایش ادرار و کشت ترشحات واژن، می‌تواند منشا دقیق عفونت (مثانه، رحم یا هر دو) را مشخص کرده و درمان مناسب را تجویز نماید.
علائم عفونت رحم در پریودی
وجود عفونت رحمی می‌تواند بر چرخه و علائم قاعدگی تأثیر بگذارد.
تغییر در الگوی خونریزی
عفونت ممکن است باعث خونریزی شدیدتر از حد معمول، طولانی‌تر شدن دوره پریود یا لکه‌بینی و خونریزی نامنظم بین دوره‌های قاعدگی شود.
افزایش درد پریود (دیسمنوره)
اگرچه درد پریود تا حدی طبیعی است، اما عفونت رحم می‌تواند باعث تشدید قابل توجه دردهای قاعدگی شود که به مسکن‌های معمول پاسخ خوبی نمی‌دهد.
بوی نامطبوع ترشحات در قاعدگی
ترکیب خون قاعدگی با ترشحات چرکی ناشی از عفونت می‌تواند باعث ایجاد بوی بسیار نامطبوعی شود که شدیدتر از بوی معمول دوران پریود است.
علائم عفونت رحم در دختر
اگرچه عفونت رحم و لگن (PID) بیشتر در زنان فعال از نظر جنسی دیده می‌شود، اما در دختران نوجوان و حتی به ندرت در دختران پیش از بلوغ نیز ممکن است رخ دهد (اغلب به دلایلی غیر از عفونت‌های مقاربتی).
درد شکم و لگن
درد در ناحیه پایین شکم، یکی از علائم شایع است که ممکن است با مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شود.
ترشحات غیرطبیعی یا لکه‌بینی
وجود ترشحات واژینال غیرمعمول (رنگی یا بدبو) یا لکه‌بینی، به خصوص در دخترانی که هنوز پریود نشده‌اند یا پریودهای نامنظمی دارند، باید مورد توجه قرار گیرد.
تب و علائم عمومی
تب، بی‌حالی و کاهش اشتها می‌تواند از علائم عفونت باشد. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق ضروری است.
علائم عفونت رحم در زنان
علائم عفونت رحم در زنان در سنین باروری معمولاً شامل ترکیبی از نشانه‌های ذکر شده در بخش عفونت رحم و لگن است، اما تاکید بر برخی نکات ضروری است.
ارتباط با عفونت‌های مقاربتی (STIs)
در زنان فعال از نظر جنسی، PID اغلب ناشی از عفونت‌های مقاربتی درمان نشده مانند کلامیدیا و سوزاک است. لذا بروز علائمی چون درد لگن، ترشحات غیرطبیعی و درد حین مقاربت، زنگ خطری جدی محسوب می‌شود.
عواقب عدم درمان
عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند تشکیل بافت اسکار در لوله‌های فالوپ، ناباروری، افزایش خطر حاملگی خارج رحمی و درد مزمن لگنی شود.
اهمیت معاینات منظم
انجام معاینات منظم زنان و غربالگری عفونت‌های مقاربتی، نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام عفونت رحم و لگن دارد.
علائم عفونت رحم بعد از یائسگی
اگرچه عفونت رحم پس از یائسگی کمتر شایع است (به دلیل کاهش فعالیت هورمونی و تغییرات فیزیولوژیک)، اما غیرممکن نیست.
خونریزی یا لکه‌بینی واژینال
هرگونه خونریزی یا لکه‌بینی پس از یائسگی غیرطبیعی تلقی شده و نیاز به بررسی فوری دارد. اگرچه علل شایع‌تری مانند آتروفی واژن یا پولیپ وجود دارد، عفونت (اندومتریت) نیز باید به عنوان یک احتمال در نظر گرفته شود.
ترشحات واژینال
ترشحات چرکی یا بدبو می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باشد، به خصوص اگر همراه با درد یا ناراحتی لگنی باشد.
درد لگنی یا فشار
احساس درد، سنگینی یا فشار در ناحیه لگن که توجیه دیگری ندارد، می‌تواند از علائم عفونت یا سایر مشکلات رحمی در دوران یائسگی باشد.
علائم عفونت رحم بعد از سزارین
اندومتریت پس از زایمان (عفونت لایه داخلی رحم) یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها پس از زایمان، به خصوص بعد از عمل سزارین است.
تب بالا
بروز تب (معمولاً بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد) طی چند روز اول پس از سزارین، یکی از علائم اصلی عفونت رحمی است.
درد و حساسیت رحم
درد در ناحیه پایین شکم و حساسیت رحم هنگام لمس (بیشتر از حد انتظار پس از زایمان) از نشانه‌های مهم است.
ترشحات بدبوی رحمی (لوشیا)
تغییر در بو (بسیار نامطبوع و زننده) یا ظاهر (چرکی شدن) ترشحات پس از زایمان که لوشیا نام دارد، می‌تواند علامت عفونت باشد.
سایر علائم
لرز، بی‌حالی شدید، افزایش ضربان قلب و گاهی تاخیر در جمع شدن رحم نیز ممکن است رخ دهد.
علائم عفونت رحم در بارداری
عفونت رحم یا عفونت‌های دستگاه تناسلی در دوران بارداری می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به عوارض جدی برای مادر و جنین شود.
کوریوآمنیونیت (عفونت کیسه آمنیوتیک و مایع آمنیوتیک)
علائم این عفونت جدی شامل تب، افزایش ضربان قلب مادر و جنین، حساسیت رحم به لمس و گاهی نشت مایع آمنیوتیک بدبو است. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد.
خطر زایمان زودرس و سقط جنین
عفونت‌های درمان نشده می‌توانند باعث پارگی زودرس کیسه آب، زایمان زودرس و حتی سقط جنین شوند.
واژینوز باکتریال و عفونت‌های دیگر
حتی عفونت‌های به ظاهر کم‌اهمیت‌تر مانند واژینوز باکتریال یا عفونت‌های ادراری درمان نشده در بارداری، می‌توانند خطر عوارض را افزایش دهند. علائم شامل ترشحات غیرطبیعی، خارش، سوزش و علائم ادراری است.
اهمیت غربالگری و مراقبت‌های دوران بارداری
مراقبت‌های منظم دوران بارداری و انجام آزمایش‌های لازم برای غربالگری عفونت‌ها، نقش حیاتی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد. هرگونه علامت غیرعادی باید فوراً به پزشک یا ماما اطلاع داده شود.
سخن نهایی
عفونت رحم و لگن می‌تواند با علائم متنوعی در سنین و شرایط مختلف بروز کند. از علائم عفونت رحم در زنان فعال جنسی گرفته تا نشانه‌های خاص در دوران پریودی، بارداری، بعد از سزارین یا بعد از یائسگی و حتی در دختران، آگاهی از این علائم اولین قدم برای تشخیص و درمان به‌موقع است. همپوشانی علائم عفونت مثانه و رحم نیز بر اهمیت تشخیص دقیق تاکید دارد. به خاطر داشته باشید که این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی دارد و هرگز جایگزین مشاوره و معاینه پزشکی نیست. در صورت مشاهده هر یک از علائم مشکوک ذکر شده، در اسرع وقت به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا با تشخیص صحیح و شروع درمان مناسب، از پیشرفت عفونت و بروز عوارض جدی پیشگیری شود.
