زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی (STD) است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد فعال از نظر جنسی در طول زندگی خود به این ویروس مبتلا می‌شوند، اما همیشه منجر به بروز علائم یا زگیل نمی‌شود. با این حال، آگاهی در مورد این بیماری اهمیت زیادی دارد. سوالات رایجی در این زمینه وجود دارد، مانند اینکه زگیل تناسلی چگونه به وجود میاد و چگونه زگیل تناسلی را تشخیص دهیم. همچنین نگرانی‌های خاصی در مورد تفاوت‌های جنسیتی وجود دارد و افراد می‌پرسند زگیل تناسلی مردان چگونه به وجود میاد و زگیل تناسلی زنان چگونه به وجود میاد. درک علل، روش‌های تشخیص و تفاوت‌های بروز این بیماری در مردان و زنان، گام مهمی در پیشگیری و مدیریت آن است.
این مقاله به تفصیل به این سوالات پاسخ خواهد داد و اطلاعات جامعی در مورد زگیل تناسلی ارائه می‌دهد. همچنین پیشنهاد می شود از صفحه بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در تهران دیدن کنید.
زگیل تناسلی چگونه به وجود میاد
زگیل تناسلی توسط انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. HPV یک گروه بسیار بزرگ از ویروس‌ها است که بیش از 150 نوع مختلف دارد. اکثر انواع HPV بی‌خطر هستند و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، اما حدود 40 نوع آن می‌توانند ناحیه تناسلی را آلوده کنند. از این میان، انواع کم‌خطر HPV (مانند انواع 6 و 11) عمدتاً باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شوند، در حالی که انواع پرخطر (مانند انواع 16 و 18) می‌توانند منجر به تغییرات پیش‌سرطانی و سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، واژن، فرج و دهان و حلق شوند.
راه‌های انتقال ویروس
راه اصلی انتقال HPV و در نتیجه ایجاد زگیل تناسلی، تماس جنسی است. این شامل رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی با فردی است که به ویروس آلوده است. ویروس می‌تواند حتی زمانی که فرد آلوده هیچ‌گونه علامت یا زگیل قابل مشاهده‌ای ندارد، منتقل شود. تماس پوست به پوست در ناحیه تناسلی نیز برای انتقال ویروس کافی است، به این معنی که کاندوم‌ها اگرچه خطر انتقال را کاهش می‌دهند، اما محافظت کامل ایجاد نمی‌کنند زیرا ممکن است نواحی آلوده‌ای را که کاندوم نمی‌پوشاند، لمس کنید. انتقال از مادر به نوزاد در حین زایمان طبیعی نیز ممکن است رخ دهد، اگرچه نادر است.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا
برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به HPV و ایجاد زگیل تناسلی را افزایش دهند:
- داشتن شرکای جنسی متعدد: هرچه تعداد شرکای جنسی بیشتر باشد، احتمال مواجهه با HPV افزایش می‌یابد.
- شروع فعالیت جنسی در سنین پایین: سیستم ایمنی بدن در سنین پایین‌تر ممکن است توانایی کمتری در مقابله با ویروس داشته باشد.
- سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به دلیل بیماری‌هایی مانند HIV/AIDS یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی ضعیف شده است، بیشتر در معرض ابتلا و بروز علائم هستند.
- داشتن سایر عفونت‌های مقاربتی (STIs): وجود یک STI می‌تواند خطر ابتلا به سایر STIها از جمله HPV را افزایش دهد.
- عدم استفاده از وسایل محافظتی: استفاده نکردن از کاندوم خطر انتقال را به طور قابل توجهی بالا می‌برد.
چگونه زگیل تناسلی را تشخیص دهیم
تشخیص زگیل تناسلی معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی آغاز می‌شود. پزشک ناحیه تناسلی، مقعد و نواحی اطراف را برای یافتن برجستگی‌ها یا ضایعات مشخص زگیل بررسی می‌کند. زگیل‌ها می‌توانند از نظر ظاهری متفاوت باشند؛ ممکن است کوچک یا بزرگ، برجسته یا مسطح، به رنگ پوست، صورتی، قهوه‌ای یا سفید باشند و گاهی اوقات ظاهری شبیه گل کلم دارند. ممکن است به صورت تکی یا خوشه‌ای ظاهر شوند. پزشک همچنین در مورد سابقه پزشکی و جنسی شما سوالاتی خواهد پرسید.
آزمایش‌های تشخیصی تکمیلی
در برخی موارد، به خصوص اگر تشخیص نامشخص باشد یا ضایعات غیرمعمول به نظر برسند، ممکن است آزمایش‌های بیشتری لازم باشد:
- تست پاپ اسمیر (Pap Test): این تست عمدتاً برای زنان انجام می‌شود تا تغییرات سلولی در دهانه رحم را که می‌تواند ناشی از HPV پرخطر باشد و منجر به سرطان دهانه رحم شود، شناسایی کند. این تست مستقیماً زگیل‌ها را تشخیص نمی‌دهد اما وجود HPV مرتبط را بررسی می‌کند.
- تست HPV: این تست می‌تواند وجود DNA انواع پرخطر HPV را در سلول‌های دهانه رحم زنان تشخیص دهد. گاهی همراه با پاپ اسمیر انجام می‌شود. تست HPV برای تشخیص روتین در مردان توصیه نمی‌شود.
- کولپوسکوپی: اگر نتایج پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است از کولپوسکوپی استفاده کند. در این روش از یک ابزار بزرگ‌نمایی (کولپوسکوپ) برای بررسی دقیق‌تر دهانه رحم، واژن و فرج استفاده می‌شود. ممکن است محلول سرکه ملایمی روی ناحیه مالیده شود تا ضایعات ناشی از HPV بهتر دیده شوند.
- بیوپسی (نمونه‌برداری): در موارد مشکوک، پزشک ممکن است نمونه کوچکی از بافت زگیل یا ضایعه را برداشته و برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه بفرستد تا تشخیص قطعی شود و سایر شرایط پوستی رد شوند.
شناسایی علائم ظاهری توسط فرد
افراد می‌توانند با مشاهده ناحیه تناسلی و مقعد خود به وجود زگیل‌ها پی ببرند. علائمی که باید به آن‌ها توجه کرد عبارتند از:
- برجستگی‌های کوچک، گوشتی‌رنگ یا خاکستری در ناحیه تناسلی.
- چندین زگیل نزدیک به هم که شکلی شبیه گل کلم پیدا می‌کنند.
- خارش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی.
- خونریزی حین یا پس از رابطه جنسی (ممکن است نشان‌دهنده زگیل‌های داخلی یا سایر مشکلات باشد).
مهم است که در صورت مشاهده هرگونه برجستگی یا تغییر غیرمعمول در ناحیه تناسلی، فوراً به پزشک مراجعه کنید و از خوددرمانی پرهیز نمایید.
زگیل تناسلی مردان چگونه به وجود میاد
همانند زنان، علت اصلی زگیل تناسلی در مردان، آلودگی به ویروس HPV از طریق تماس جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی) با فرد آلوده است. تماس پوست به پوست در ناحیه تناسلی نیز می‌تواند ویروس را منتقل کند. حتی اگر شریک جنسی علائم قابل مشاهده‌ای نداشته باشد، باز هم امکان انتقال ویروس وجود دارد.
محل‌های شایع بروز زگیل در مردان
زگیل تناسلی در مردان می‌تواند در نواحی مختلفی ظاهر شود، از جمله:
- آلت تناسلی: روی بدنه آلت، سر آلت (گلانس) یا زیر پوست ختنه‌گاه.
- کیسه بیضه (اسکروتوم).
- ناحیه کشاله ران و بالای ران‌ها.
- اطراف یا داخل مقعد: به خصوص در مردانی که رابطه جنسی مقعدی دارند.
- داخل مجرای ادرار (پیشابراه): این مورد کمتر شایع است اما می‌تواند باعث علائمی مانند مشکل در ادرار کردن یا خونریزی شود.
اهمیت تشخیص و پیامدهای احتمالی در مردان
اگرچه عفونت HPV در مردان اغلب بدون علامت است و سیستم ایمنی بدن معمولاً آن را پاک می‌کند، اما تشخیص زودهنگام زگیل‌ها برای درمان و جلوگیری از انتقال به دیگران مهم است. علاوه بر این، انواع خاصی از HPV پرخطر می‌توانند در مردان منجر به سرطان‌های مقعد، آلت تناسلی و دهان و حلق شوند، هرچند این موارد نسبت به سرطان دهانه رحم در زنان کمتر شایع هستند. مردانی که رابطه جنسی با مردان دارند (MSM) یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان مقعد مرتبط با HPV هستند.
زگیل تناسلی زنان چگونه به وجود میاد
زنان نیز عمدتاً از طریق تماس جنسی (واژینال، مقعدی، دهانی) یا تماس نزدیک پوست به پوست در ناحیه تناسلی با فرد آلوده به HPV، به این ویروس و زگیل تناسلی مبتلا می‌شوند. زنانی که شرکای جنسی متعددی دارند یا شریک جنسی آن‌ها شرکای دیگری دارد، در معرض خطر بیشتری هستند.
محل‌های شایع بروز زگیل در زنان
زگیل تناسلی در زنان می‌تواند در داخل یا خارج از بدن ظاهر شود. محل‌های شایع عبارتند از:
- فرج (ولو): لب‌های خارجی و داخلی واژن.
- پرینه: ناحیه بین واژن و مقعد.
- دیواره‌های داخلی واژن.
- دهانه رحم (سرویکس): زگیل‌ها در این ناحیه ممکن است فقط در طی معاینه لگنی یا کولپوسکوپی قابل مشاهده باشند.
- اطراف یا داخل مقعد.
- کشاله ران.
ارتباط با سرطان دهانه رحم و اهمیت غربالگری
مهم‌ترین نگرانی در مورد عفونت HPV در زنان، ارتباط آن با سرطان دهانه رحم است. انواع پرخطر HPV (به ویژه 16 و 18) عامل اصلی تقریباً تمام موارد سرطان دهانه رحم هستند. این انواع HPV ممکن است باعث ایجاد زگیل تناسلی نشوند، بنابراین یک زن می‌تواند بدون داشتن زگیل، به نوع پرخطر HPV آلوده باشد. به همین دلیل، انجام منظم تست‌های غربالگری (پاپ اسمیر و تست HPV) برای زنان بسیار حیاتی است. این تست‌ها می‌توانند تغییرات پیش‌سرطانی ناشی از HPV را در مراحل اولیه شناسایی کنند، زمانی که درمان بسیار مؤثرتر است و می‌توان از پیشرفت به سمت سرطان جلوگیری کرد. HPV پرخطر همچنین می‌تواند باعث سرطان‌های واژن، فرج، مقعد و دهان و حلق در زنان شود.
سخن نهایی
زگیل تناسلی ناشی از عفونت HPV، یک بیماری شایع مقاربتی است که هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه بسیاری از عفونت‌های HPV خود به خود برطرف می‌شوند، اما برخی انواع می‌توانند باعث زگیل‌های ناخوشایند یا حتی سرطان شوند. درک نحوه انتقال ویروس، شناخت علائم و روش‌های تشخیص، و آگاهی از تفاوت‌های بروز بیماری در دو جنس، برای پیشگیری و مدیریت موثر ضروری است. مهم‌ترین راه‌های پیشگیری شامل واکسیناسیون علیه HPV (که برای نوجوانان و جوانان توصیه می‌شود)، استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی (اگرچه محافظت کامل نیست) و محدود کردن تعداد شرکای جنسی است. برای زنان، انجام منظم غربالگری سرطان دهانه رحم حیاتی است. در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک یا داشتن سوال، مشورت با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی بهترین اقدام است تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
