اشتراک گذاری:

آزمایش قند بارداری چند مرحله دارد

آزمایش قند بارداری یکی از حیاتی‌ترین آزمایش‌های دوران حاملگی محسوب می‌شود که نقش کلیدی در تشخیص دیابت بارداری ایفا می‌کند. اگرچه دیابت بارداری در برخی از مادران موقتی است، اما ممکن است پیامدهای بلندمدتی برای سلامت مادر و جنین به همراه داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل به این موضوع بپردازیم: آزمایش قند بارداری چند مرحله دارد؟ زمان مناسب برای انجام آن چه موقع است؟ آیا برای انجام این آزمایش باید ناشتا باشید؟ علل و پیامدهای دیابت بارداری چیست؟ و درنهایت، چگونه می‌توان این مسئله را مدیریت کرد؟

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری وضعیتی است که در آن سطح قند خون مادر در دوران بارداری به طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این رخداد به دلیل اینکه بدن مادر نسبت به هورمون انسولین (که قند خون را کنترل می‌کند) مقاوم می‌شود، ایجاد می‌شود. هورمون‌های بارداری که توسط جفت تولید می‌شوند، می‌توانند این مقاومت به انسولین را تشدید کنند. در صورت کنترل نشدن، این وضعیت می‌تواند تأثیرات مخربی برای سلامت مادر و جنین به همراه داشته باشد.

دیابت بارداری معمولاً در سه‌ماهه دوم یا سوم حاملگی بروز می‌کند و اگر به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است عوارض مختلفی ایجاد کند. از این رو، آزمایش قند بارداری به‌عنوان یکی از آزمایش‌های حیاتی در دوران بارداری انجام می‌شود.

اهمیت آزمایش قند بارداری

آزمایش قند بارداری، نقش کلیدی در تشخیص دیابت بارداری دارد. تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند خطرات ناشی از آن برای مادر و جنین را کاهش دهد. دیابت تشخیص‌داده‌نشده می‌تواند منجر به بزرگ‌تر شدن غیرطبیعی نوزاد، افزایش خطر زایمان سخت یا سزارین، و حتی مشکلات سلامتی در آینده برای کودک شود.

آزمایش قند بارداری چند مرحله دارد؟

تشخیص دیابت بارداری معمولاً در دو مرحله انجام می‌گیرد:

1. آزمایش چالش گلوکز (Glucose Challenge Test – GCT):

این آزمایش، اولین مرحله غربالگری است و نیازی نیست که برای آن ناشتا باشید. در این مرحله:

شما یک محلول شیرین دریافت می‌کنید که حاوی ۵۰ گرم گلوکز است.
یک ساعت بعد از نوشیدن محلول، از شما خون‌گیری می‌شود.
هدف این مرحله، بررسی توانایی بدن شما در کنترل قند خون است.
اگر نتیجه این آزمایش نشان دهد که سطح قند خون شما بالاتر از حد مجاز (۱۳۰-۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) است، پزشک از شما می‌خواهد مرحله دوم را انجام دهید.

2. آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT):

این آزمایش معمولاً به‌عنوان آزمایش سه مرحله‌ای نیز شناخته می‌شود و دقیق‌تر از مرحله اول است. قبل از این آزمایش باید ناشتا باشید. مراحل این آزمایش به‌صورت زیر است:

ابتدا یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود (خون ناشتا).
سپس محلول گلوکزی با غلظت بالا (معمولاً حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز) می‌نوشید.
پس از نوشیدن، سه نمونه خون دیگر (پس از ۱ ساعت، ۲ ساعت و ۳ ساعت) از شما گرفته می‌شود.
نتایج نشان می‌دهد که چگونه بدن شما در سه ساعت متوالی سطح قند خون را مدیریت می‌کند.

آزمایش قند بارداری در چند ماهگی انجام می‌شود؟

زمان انجام آزمایش قند خون به مرحله بارداری و شرایط سلامتی مادر بستگی دارد. با این حال، به‌طور کلی:

زمان استاندارد: پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند این آزمایش در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام شود. در این بازه زمانی، خطر دیابت بارداری بیشتر است و تشخیص آن می‌تواند از مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
مواقع خاص: اگر مادر دارای عوامل خطر بیشتری مثل سابقه خانوادگی دیابت، اضافه‌وزن مفرط یا دیابت بارداری در بارداری قبلی باشد، ممکن است پزشک آزمایش را زودتر تجویز کند (به‌طور مثال در هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری).

آزمایش قند بارداری چگونه انجام می‌شود؟

مراحل کلی انجام این آزمایش به شرح زیر هستند:

1. ورود به آزمایشگاه

پس از مراجعه به آزمایشگاه، متخصصین وضعیت شما را بررسی می‌کنند و آماده‌سازی شما برای آزمایش آغاز می‌شود.

2. دریافت محلول گلوکز

بسته به نوع آزمایش، محلول گلوکزی خاصی به شما داده می‌شود که مقدار مشخصی قند دارد.
محلول ممکن است طعم بسیار شیرینی داشته باشد، اما مصرف آن ضروری است.

3. خون‌گیری در زمان‌های تعیین‌شده

در آزمایش چالش گلوکز، فقط یک نمونه خون بعد از گذشت ۱ ساعت گرفته می‌شود.
در آزمایش تحمل گلوکز، چند نمونه خون در فواصل ۱، ۲ و ۳ ساعت پس از مصرف محلول گلوکزی دریافت می‌شود.

4. تفسیر نتایج

پزشک نتایج آزمایش را بررسی کرده و وجود یا عدم وجود دیابت بارداری را تشخیص می‌دهد.

آیا برای آزمایش قند بارداری باید ناشتا بود؟

پاسخ به این سوال بستگی به نوع آزمایش دارد:

برای آزمایش چالش گلوکز: نیازی به ناشتا بودن نیست. این آزمایش می‌تواند هر زمانی از روز انجام شود.
برای آزمایش تحمل گلوکز: ناشتا بودن ضروری است. باید حداقل ۸ ساعت قبل از گرفتن اولین نمونه خون ناشتا باشید. خوردن غذا یا نوشیدنی (به‌جز آب) ممکن است نتایج را تحت تأثیر قرار دهد.

محدوده نرمال نتایج آزمایش قند بارداری

نتایج آزمایش قند خون بسته به نوع آزمایش متفاوت است:

نتایج آزمایش چالش گلوکز (GCT):

نرمال: کمتر از ۱۳۰-۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.
غیرطبیعی: اگر نتیجه بیشتر از این مقدار باشد، شما به مرحله دوم آزمایش (OGTT) نیاز دارید.

نتایج آزمایش تحمل گلوکز (OGTT):

قند خون ناشتا: باید کمتر از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
قند خون ۱ ساعت پس از مصرف گلوکز: کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.
قند خون ۲ ساعت بعد: کمتر از ۱۵۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.
قند خون ۳ ساعت بعد: کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.

اگر دو یا بیشتر از این مقادیر از حد نرمال بالاتر باشد، دیابت بارداری تشخیص داده می‌شود.

پیامدهای دیابت بارداری بر مادر و جنین

پیامدهای دیابت بارداری برای مادر:

افزایش خطر سزارین.
احتمال فشار خون بالا (پره‌اکلامپسی).
خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ پس از زایمان.

پیامدهای دیابت بارداری برای جنین:

رشد بیش از حد (ماکروزومیا).
افت قند خون نوزاد پس از تولد.
خطر ابتلا به دیابت و چاقی در زندگی آینده.

روش‌های پیشگیری و مدیریت دیابت بارداری

اگر پزشک دیابت بارداری را تشخیص دهد، باید نکات زیر را رعایت کنید:

رژیم غذایی مناسب:
- از مصرف قند و شیرینی‌های فرآوری‌شده اجتناب کنید.
- غذاهای غنی از فیبر و پروتئین مصرف کنید.
ورزش منظم:
- فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی یا یوگای بارداری می‌تواند کمک‌کننده باشد.
پایش قند خون:
- پزشک ممکن است از شما بخواهد در خانه سطح قند خون خود را مرتب بررسی کنید.
مصرف انسولین (در صورت نیاز):
- اگر دیابت شدید باشد، ممکن است نیاز به تزریق انسولین داشته باشید.

سخن پایانی درباره آزمایش قند بارداری

آزمایش قند بارداری یکی از مهم‌ترین مراحل مراقبت‌های بارداری است که نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و جنین ایفا می‌کند. تشخیص زودهنگام دیابت بارداری می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی در جلوگیری از مشکلات جدی داشته باشد. بنابراین، انجام غربالگری در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری و رعایت دستورات پزشک بسیار ضروری است.

فراموش نکنید که مشاوره با پزشک متخصص و پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند به شما کمک کند دوران بارداری خود را با سلامت و آرامش پشت سر بگذارید.